AP TÜRKİYE RAPORU

Rapor, Haziran 2021 ilâ Haziran 2022 arasındaki dönemi kapsamaktadır. Rapor, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ve AB Üye Devletlerinin katkılarını, Avrupa Parlamentosu raporlarını, çeşitli uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşlarından gelen bilgileri içermektedir. Rapor, özellikle hukukun üstünlüğü, diğer paydaşların oluşturduğu indeksler ve karşılaştırmalı değerlendirmelerin sonuçlarını da kapsamaktadır.
**Türkiye’deki demokratik kurumların işleyişinde ciddi eksiklikler bulunmaktadır. Rapor döneminde, demokratik gerileme devam etmiştir.
**Cumhurbaşkanlığı sisteminin yapısal eksiklikleri devam etmektedir. Avrupa Konseyi ve organlarının kilit öneme sahip tavsiyeleri henüz yerine getirilmemiştir.
**Parlamento, hükûmetin hesap verebilirliğini sağlayacak gerekli araçlardan yoksun olmaya devam etmektedir. Anayasal yapı, yasama, yürütme ve yargı arasında sağlam ve etkili bir kuvvetler ayrılığı temin etmeden, yetkileri, Cumhurbaşkanlığında merkezileştirmeye devam etmiştir.
**Etkili bir denge ve denetleme mekanizması bulunmadığından, yürütmenin demokratik hesap verebilirliği seçimlerle sınırlı kalmaya devam etmiştir.
**Olağanüstü hâl Temmuz 2018’de kaldırılmış olmasına rağmen, hükûmet yetkililerine sıra dışı yetkiler veren ve olağanüstü hâl dönemindeki birçok kısıtlayıcı uygulamayı sürdüren bazı yasal hükümler hâlâ yürürlüktedir.
Güneydoğu’daki durum
Hâlâ endişe vericidir. Türkiye’deki Parlamento, Ekim 2021'de, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Suriye ve Irak'ta sınır ötesi terörle mücadele operasyonları yapmasına ilişkin tezkereyi iki yıl daha uzatmıştır. Türk Hükûmeti, Irak ve Suriye'deki ulusal ve sınır ötesi güvenlik operasyonlarına ve askerî operasyonlara devam etmiştir.
Terörle mücadele, hükûmetin meşru hakkı ve sorumluluğu olmakla birlikte, bu mücadelenin, hukukun üstünlüğüne, insan haklarına ve temel özgürlüklere riayet edilerek yürütülmesi esastır. Terörle mücadele tedbirlerinin orantılı olması gerekmektedir.
Sivil toplum kuruluşları
Giderek artan bir baskıya maruz kalmış, özgür hareket etme alanları, ifade, örgütlenme ve toplanma özgürlüklerini kısıtlayacak şekilde daralmaya devam etmiştir.
Güvenlik güçlerinin sivil gözetimi
Asker, polis ve istihbarat birimlerin hesap verebilirliği hâlâ çok sınırlıdır. Parlamento’nun güvenlik kurumları üzerindeki denetiminin güçlendirilmesi gerekir.
Kamu yönetimi
Ülkede, kamu yönetimi ve kamu mali yönetimi konusunda kapsamlı bir reform gündemi hâlâ mevcut değildir ve hükûmet, kapsamlı bir kamu yönetimi reformu başlatmamıştır. İdarenin hesap verebilirliği yetersizdir ve insan kaynakları yönetiminin iyileştirilmesi gerekmektedir.
Politika oluşturma süreci
Kanıta dayalı yöntemler ve katılımcı mekanizmalardan yoksundur. İdarenin siyasallaşması devam etmiştir. Kamu hizmetinin yönetici pozisyonlarında kadınların temsil oranı hâlâ düşüktür. Türkiye’deki yargı sistemine ilişkin hazırlıklar başlangıç düzeyindedir. Rapor döneminde, 2016'dan bu yana gözlemlenen ciddi gerileme devam etmiştir.
Özellikle, sistemsel olarak yargı bağımsızlığının eksikliği ile hâkim ve savcılar üzerindeki usule aykırı baskıya ilişkin endişeler devam etmektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanmasının reddedilmesiyle bağlantılı olarak, yargının uluslararası standartlara ve Avrupa standartlarına bağlılığı ile ilgili endişeler artmıştır.
Göç ve iltica politikası
Türkiye bazı ilerlemeler kaydetmiştir. AB-Türkiye Mutabakatı temel işbirliği çerçevesi olmaya devam etmiştir ve AB’nin Türkiye ile göç konusundaki temasları artmıştır. İran kara sınırının gözetim ve koruma kapasitesinin daha fazla güçlendirilmesi konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Düzensiz göçmenlerin, AB-Türkiye Mutabakatı kapsamında Yunan adalarından dönüşleri, Mart 2020’den bu yana olduğu gibi askıya alınmaya devam etmiştir. 2020 ile kıyaslandığında, 2021’de çoğu düzensiz geçiş yapan göçmen sayısı artmıştır.
Yorumlama
Rapordan özet bilgiler aldım. Buna göre göre Türkiye’nin uzunca bir süre daha AB ile entegrasyonunu sağlayamayacağı görülmektedir. Üzerinde en çok durulan konular ise sınır geçişleri, mülteciler, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin hâlâ işlerlik kazanamamış olması gibi bizim de bildiğimiz hususlardır.
Galiba biraz da Türkiye’nin Rusya ile yakınlaşmasından kaynaklanan kızgınlıklar da var gibi gözüküyor. Türkiye başlangıçta yaptığı şekliyle AB ile yeniden bir masa etrafında toplanarak görüşmelere kaldığı yerden devam edebilir ve hızlandırabilir.